بررسی سیاستهای حمایتی برنج و ارائه راهکارهای نوین جهت کارآمدی این سیاستها

برنج از مهمترین محصولات کشاورزی در جهان و یک کالای استراتژیک به خصوص در کشورهای آسیایی محسوب می شود. نامگذاری سال 2004 از سوی سازمان خواروبار جهانی، بعنوان سال برنج نشان دهنده نقش اساسی این محصول در هویت فرهنگی و ضروری بودن برنج در سبد غذایی و سیستم کشاورزی جهانی است. برنج یکی از مهمترین محصولات کشاورزی ایران به شمار می رود. علیرغم روند فزاینده تولید برنج در کشور، به دلیل بالا بودن مصرف سرانه برنج در ایران، سالانه مقدار زیادی برنج به کشور وارد می شود. با توجه به استراتژیک بودن برنج تقریباً تمام کشورهای تولیدکننده از این محصول حمایت می کنند. طی سالهای گذشته حمایت های متعددی از شالیکاران در جهان انجام شده و ایران نیز با توجه به دارا بودن بیش از نیم میلیون هکتار سطح زیرکشت و مصرف سرانه بالا، با اعمال سیاستهایی از تولیدکنندگان و مصرف کنندگان این محصول حمایت می نماید. سیاست های قیمت تضمینی و تعرفه واردات از مهمترین سیاست ها برای حمایت از تولید محصولات کشاورزی می باشند. در این تحقیق توابع تولید و عرضه برنج با استفاده از متغیرهای عملکرد در واحد سطح، واردات و نرخ تعرفه برای تابع تولید و متغیرهای سطح زیرکشت، قیمت تضمینی و نرخ تعرفه برای تابع عرضه به کمک داده های سری زمانی 1372-90 طراحی و با استفاده از مدل لگاریتمی تخمین زده شدند. نتایج نشان داد که نرخ تعرفه اثر مثبت و معنادار در سطح 1% بر تولید برنج دارد و کشش این تابع نسبت به نرخ تعرفه واردات برابر 0.024 می باشد. همچنین عملکرد در واحد سطح اثر مثبت و معنادار در سطح 1% بر تولید برنج داشته و کشش تابع تولید نسبت به این متغیر 1.34 بدست آمد. واردات نیز با یک دوره تأخیر اثر منفی و معنادار در سطح 1% بر تولید برنج داشته و کشش تابع نسبت به آن 0.1 می باشد. در مورد تابع عرضه نیز سطح زیرکشت اثر مثبت و معنادار در سطح 1% بر عرضه برنج داشته و کشش تابع نسبت به این متغیر برابر 1.16 بدست آمد. همچنین قیمت تضمینی اثر مثبت و معنادار در سطح 1% بر عرضه برنج داشته و کشش تابع نسبت به قیمت تضمینی برابر 0.147 بدست آمد. نرخ تعرفه واردات نیز اثر منفی و معنادار در سطح 5% بر عرضه برنج داشته و کشش این تابع نسبت به نرخ تعرفه برابر 0.05 حاصل گردید.